Popüler Yazılar:    Yurtdışı Hisse Vergilendirmesi        IBKR Hesap Açılış        Altın Yatırım Çeşitleri        Borsa Yatırım Fonları (BYF)

Ethereum yatırımı yapmamdaki sebepler ve Ethereum’dan el ettiği pasif gelir ile uzun vade finansal özgürlük planımı anlattığım yazıma hazır mısınız?

Daha önce Bitcoin Yatırımı Yapmamdaki 3 Sebep ve Stratejim yazıma çok güzel dönüşlerde bulunduğunuz için bu makaleyi yazdım. Umarım yine bilmediğiniz veya size farklı bir bakış açısı sunan bir yazı olur. Neden yatırım yaptığımı daha detaylı anlatmamı isteyenlere Ethereum yatırımı hikayesiyle, gelişimiyle ve sebepleriyle beraber yazdım.

Ethereum

Ethereum, Bitcoin’in değer transferi fikrini daha da geliştirmiş, merkeziyetsiz uygulamalara ve bu uygulamaların imkan tanıdığı merkeziyetsiz finans sistemine dönüştürmüştür. Yani Bitcoin ağında Bitcoin’lerinizi istediğiniz kişiye tamamen aracısız gönderebiliyorken, Ethereum’da aracısız bir şekilde borç alıp, borç verebiliyor, paranızı işletebiliyor, elinizdeki mevduatlardan faiz getirisi alabiliyorsunuz. İşte gerçek para/değer ve benim Ethereum yatırımı stratejim burada başlıyor.



Bitcoin saniyede 5–7 işlem yapabilmektedir. Ethereum’da Bitcoin gibi sadece eşler arası gönderim yapılabildiği gibi, çok daha kompleks (borç alma, mevduat getirisi için paranı DeFi’de işletme vb.) işlemler yapılabilmektedir. Farkı Ethereum’daki işlem hızları işlemin kompleksliğine göre değişmekte. (Ethereum gas fee) Ethereum ağında sadece ETH gönderimi yapılacaksa saniyede 40 işlem yapılabiliyorken, çok kompleks işlemler için saniyede yapılan işlem sayısı 5–7’ye düşebilmektedir.

Ethereum ortaya çıktığında “Dünya Bilgisayarı” ve özellikle DeFi’nin yaygınlaşması ile birlikte tüm Dünya’da merkeziyetsiz finansın odak noktası olma hedefi vardı. Ancak mevcut hızlarda bu hedefinden uzaktı. Dolayısı ile Ethereum’un daha fazla işlem yapabilme kapasitesine sahip olabilmesi için çalışılmalıydı. İşlem ücretleri pahalı çünkü kullanılıyor ağ kalabalık. Açık artırma usülü mevcut. Blokların kapasitesi belli, artıramıyoruz çünkü blokzincir merkezileşiyor. Hızlandıramıyoruz, herkesin interneti buna yetmeyecek. O zaman tek yöntem var: Sharding.



Çözüm: Kalabalığı azaltmak ve kompleks işlemleri çok daha basitleştirmek. İşte Rollups teknolojisi burada ortaya çıkıyor. Rollupların amacı kompleks işlemleri Ethereum dışında küçültüp, küçük ve çok az kompleks olan bu işlemleri Ethereum ağına işlemek. Böylece işlemler Ethereum ağının güvenliğinde olurken işlemlerde ucuzlamış oluyor. Arbitrum, Optimism, Loopring, zkSync, StarkWare (StarkWare üzerindeki dYdX, DeversiFi, ImmutableX), Loopring, Hermez, Aztec vb. teknolojilerin hepsi Rollup’tır.

Peki neden Rollup yerine Polygon gibi diğer yöntemler neden daha az tercih edilmekte veya kabul görmemektedir? Çünkü Polygon bir Sidechaindir. Sidechain’ler yan bir blokzincir olup kendi düğümleri ve blok üreticileri olduğundan Ethereum ağından tamamen bağımsızdır ve Ethereum için gerçek bir ölçekleme metodu değildir. Sadece Ethereum’daki kalabalığı kendi zincirlerine taşımaktadır. Ethereum yatırımı için olumsuz ama bu sadece şimdilik.



Ethereum Yatırımı Yapmamdaki 3 Sebep

1) Ethereum Değer Oluşumu

Ethereum 2015 yılında duyrulduğunda kazılmış 60 Milyon ETH 0.33$ ICO fiyatı ile topluluğa satılmış. 10 Milyon ETH ise geliştiricilere ve Ethereum Foundation için ayrılmış. (Halen bu ETH’ler ile geliştiriciler desteklenmektedir, günümüzde toplam arzın %4–5’ine denk gelmektedir). 2017 ICO furyasında neredeyse bütün projeler Ethereum ağında coinlerini çıkarttı ve coin’lerini insanlara sattıktan sonra Mainnet’e geçeceklerini (Ethereum’u terk edip kendi zincirlerine geçmek) söylediler. Ancak işler çoğu proje için fiyasko ile sonuçlandı ve proje sahiplerinin çoğu mevcut coinleri satıp kaçtılar.

2012’de Peercoin ile başlayan PoS yolculuğu 2014’e kadar büyük bir kabus ile bitmişti. Çünkü PoS sistemlere bir çok atak vektörü tanımlanmıştı. 2014 yılında “Tendermint” ilk sorunsuz PoS sistemi sunduğunda Ethereum kripto sahnesine çıkmaya hazırlanıyordu. Fikir PoW ile Ethereum’u duyurmak ve birkaç ay içerisinde PoS’a geçmekti. Geçiş için ilk öneri yukarıda Vitalik’in yazdığı prototip PoS sistemi olan “Slasher” idi. Ancak Slasher çok primitifti ve hiçbir sorunu çözemiyordu. PoS geciktikçe Tendermint’in Ethereum’a uygulanma fikri ortaya çıktı: Ethermint.

Vitalik’in Slasher düşüncesi başarılı olamadı. Ethereum 2015 yılında 2014 buluşu olan Tendermint’i uygulamak istedi. Ancak Tendermint Ethereum topluluğu tarafından sıcak bakılmadı. Ethereum topluluğu herkesin validator olabileceği son derece merkeziyetsiz bir konsensus mekanizması istiyordu. Ethereum yeni konsensus ailesi üzerinde çalışmalara başlattı: Casper.



Buna Göz Atmalısın

Casper konsensus ailesi temelde Casper CBC ve Casper FFG olarak ikiye ayrılıyordu. 2015’te Vlad Zamfir Casper CBC üzerinde, Vitalik Buterin ve Virgil Griffith Casper FFG üzerinde çalışmaya başladılar. Casper Konsensus ailesi için çok güzel işler çıkmaya başlamış, hatta 2017 yılında CBC’nin uygulanabilirliği ciddi ciddi düşünülmeye başlamıştı. Ancak 2016’da o kara haber geldi: DAO HACK.

2016 Haziran’da Ethereum’un forklanmasına sebep olan DAO Hack yaşandı. Bu ciddi anlamda bütün Ethereum’un kaderini etkileyen Ethereum Classic gibi bir forkun çıkmasına sebep olan ciddi bir olaydı. Ethereum bundan sonra bir de Shanghai DDOS Attack saldırıları ile uğraştı. Bu atak vektörünü çözdüler ancak yukarıdakilere benzer bir çatallanma durumunda yeni gelecek bloğun hangi çatala girmesi gerektiğini çözmek için PoW’ten yararlanmak istedi.

2018 yılında Vitalik %100 PoS bir sisteme geçilmesi için ilk fikri ortaya atmış ve Casper FFG’nin PoW ile çatal kararı vermesi yerine Casper FFG + LMD GHOST adı verilen Hibrid konsensus algoritmasına geçme kararı alındı. 2020 yılında bu paper yayınlanmış oldu ve Ethereum PoS’e uygun konsensus’unu sonunda seçmiş oldu. Tendermint konsensus’u ile çalışan Cosmos 175 validator’e sahip iken Ethereum 369.590 validator ile çalışmaktaydı. Daha da güzeli Tendermint, Avalanche, Lachesis gibi saf pBFT tipi konsensusların aksine Casper FFG + LMD GHOST %33 ataklara dirençlidir ve %33 atakta zincir durmaz.



Ethereum çıktığı ilk günden beri Proof-of-Stake’e geçmek istemiştir. PoS’a geçiş Ethereum’un tarihindeki en büyük hedefti. Yıl 2022 henüz bunu The Merge projesi ile yeni başarmışlardır. Ethereum artık PoW’dan PoS’a geçişini yapmıştır. Böylece minning ile ETH kazımı bitiyor, Ethereum yatırımı konusunda hisseye dayalı staking başladı.

PoW’ün PoS’e üstünlüklerinden birisi de coin dağılımını daha güzel yapmasıdır. Çünkü PoW’de madenciler elektrik masrafları için coinlerini satma eğilimine giriyorlar ve bu da fiyata baskı yaparken coinlerin kişiler arasında daha homojen dağılmasına sebep oluyor. İnsanlara daha ucuzdan Eth alma imkanı sunuyor. PoS ile başlayan bir blokzincirde coin dağılımı özellikle o ağda VC’lere çok pay verilmişse VC’lerin pasta payı daha çok artıyordu. PoS ise çok daha ucuz bir maliyetle çok daha iyi güvenlik sağlıyor. Bu durum ETH yatırımı stratejime çok olumlu yansıyacaktır, fiyatada.

Ethereum Delegatörü Olmak – Ethereum Stake Et yazımda nasıl Ethereum PoS’tan faydalanıp Eti staking yapabileceğinizi yazdım. Ethereum’dan pasif gelir elde etmek isterseniz göz atın derim.



2) Ethereum NFT’leri

Ethereum bir blokzincirdir. Bu blokzincir üzerindeki kendi para birimine “Ether (ETH)” denir. 1 ETH’niz var ise, 1 ETH daha alırsanız 2 ETH’niz olur. Dolayısı ile ETH Fungible’dır. Aynısından bir kaç tane hatta sonsuz tane üretilebilir.

Token, Ethereum ağındaki ETH dışındaki diğer para birimleridir. Ethereum bir para değildir. Ethereum bir blokzincir teknolojisidir ve alınıp satılan değer ETH’dir. Ethereum ağındaki diğer kripto varlıklar ise “Token” olarak adlandırılır. Örneğin; Tether (USDT) bir Token’dir.

NFT olan token’ler ise birbirinden tamamen farklı, birbirine eklenemeyen, çıkarılamayan ve blokzincir üzerindeki eşsiz olan varlıklardır. 2015 yılında Ethereum blokzinciri kullanılarak oyun yapmak isteyen geliştiriciler DevCon1 toplantısında belki de NFT’lerin ilk örneği olan Prototip olan bir oyun olan “Etheria”yı tanıttılar. Etheria adlı oyun aslında Minecraft’tan ilham alınarak yapılan bir hayatta kalma oyunuydu. Etheria bir prototipten ileri gidemedi.



Daha sonra bulunan yöntemle ERC721 standartı Ethereum ağında basılabilecek Non-Fungible Token’lerin ilk standartı kabul edildi ve artık sahne NFT’lerindi. Bu standart ile birlikte birbirine benzemeyen, ağda sadece tek olan, birbirinin üzerine eklenemeyen tokenlerin oluşturulmasının önü açılmış oldu. Daha sonra birden fazla NFT’nin tek bir kontrattan çıkması gerektiğini göstermiş ve Multi-Token Standart dediğimiz ERC1155 Standartının 06.2018 tarihinde hayata geçmesiyle NFT oyunlarıda mümkün oldu. Ethereum yatırımı için yoktan değer yaratmayı sağlayan ve güven veren bir ağ oldu.

2020 rallisi sonrası 2021’de NFT rallisi ortaya çıktı ve OpenSea, LooksRare gibi popüler NFT Marketlerin kullanımıyla CryptoPunks, Bored Ape Yacht Club (BAYC), Axie Infinity, Azuki ve Doodles gibi NFT toplulukları oluştu. Günümüzde NFTler öyle bir değer yarattı ki, tüm ünlülerin, sanatçıların ve futbolcuların buraya yatırım yaptığı ve aldığı koleksiyon ürünleri ile sosyal medya kanallarında profil fotoğrafı yaptığı bir sürece şahit olduk. Ve tabiki bu sevenleri bu furyaya sürükleyen bir fitilide yakmış oldu.

The Merge 91,8 Milyon dolara, Everydays: The First 5000 Days 69,3 Milyon dolara, Clock – 52,7 Milyon dolara, Human One 28.9 Milyon dolara, CryptoPunk #5822 23,7 Milyon dolara satılan en pahalı NFT’lerdir. NFT’ler var olmaya devam edecek, blokzincir teknolojisinin insanlara getirdiği önemli bir adım belki de sektörü çok daha farklı noktalara taşıyacak. NFT’lerin müthiş potansiyeli olduğu şüphesizdir, ancak mevcut hali ile NFT’ler henüz yeni keşfedilen bir alandır. Ethereum yatırımı çeşitlendirme aracı diyebilirim.



3) Rolluplar: ZK-Rollup ve Optimistic Rollup

ZK-Rollup ile Optimistic Rollup arasındaki temel fark bu kompleks işlemleri nasıl basitleştirdiğiyle ve basitleştirirken hangi teknolojiyi kullandıklarıyla alakalıdır. ZK-Rollups (zero-knowledge’ın kısatması) teknolojik anlamda Optimistic Rollups’lardan çok daha karışık ve tamamen matematiğe dayalı metotlardan oluşmaktadır. Karışık işlemler çeşitli matematik formülleri ile küçültülüp ana zincir ile paylaşılır.



ZK-Rollup’lar Optimistic Rollup’lardan çok daha ileri bir teknolojiye sahiptir. Optimistic Rollup’larda kullandığımız varlıkların tekrardan Ethereum ağına aktarılması 3–4 gün sürmektedir. Bu Optimistic Rollup’ların küçük bir handikapıdır. Ancak OKX’in Arbitrum yatırma ve çekmesini kabul etmesi ile birlikte bu süreyi beklemeden borsalara giriş çıkış yapmak mümkün olacaktır.

Optimistic Rollups’lar çok daha az karmaşık ve uygulaması basit olduğundan EVM çalıştırabilmektedirler. Yani Uniswap, Compound Finance, Harvest Finance, Yearn Finance gibi Ethereum ağında halihazırda çalışan bütün DeFi protokolleri rahatlıkla Optimistic Rollup’lara geçtiler. Bu yüzden Optimistic Rollups’lar kısa dönemde son derece kullanışlı ve tercih edilebilir bir teknoloji olarak karşımıza çıkmaktadır.



ZK-Rollups’lar “şimdilik” EVM çalıştıramıyorlar. Bundan dolayı bir ZK-Rollup olan Loopring üzerinde örneğin Uniswap, Curve Finance yoktur. zkSync ekibinin EVM çalıştırabilen bir ZK-Rollup üzerinde çalışıyor. Bunun yanında ZK-Rollup olan Aztec, zkSync, StarkWare (DeversiFi, dYdX, ImmutableX) gibi teknolojiler şu an çalışmaktadır, ancak EVM uyumlu olmadıklarından kendilerine has DEX’leri mevcuttur.



Rollup’lar blokzincirlerdeki Trilemma’yı çözen ve Güvenlik-Ölçeklenebilirlik-Merkeziyetsizliğin üçünü de sağlayan teknolojilerdir. Merkeziyetsizliğini ve Güvenliğini Ethereum’dan alıp kompleks işlemleri küçültüp ölçeklenebilirlik sağlaması Ethereum için umut verici bir geliştirmedir. İleride Rollup’lar arasında da köprü kurulabileceği için ortada Ethereum ana zincirinin bulunduğu ve Rollup’larla çevrili bir ekosistemin geleceğin finans dünyasında kendine yer edinecektir. Ethereum yatırımı için oldukça olumlu.

Günümüz Ethereum Yatırımı

İşte yukarıdaki tüm bu süreç, değer oluşumu, varlık yaratımı, tüm bunların merkeziyetsizliğe giden yoldaki gelişimi Bitcoin gibi dijital altın yanına değer oluşturan bir ikinci kripto varlığıda portföyüme almama yani Ethereum yatırımı yapmama sebep oldu.

Bitcoin Yatırımı Yapmamdaki 3 Sebep ve Stratejim yazımda yazdığım şekilde emtia gözüyle baktığım ve düzenli aldığım Bitcoinlerimin yanında akıllı sözleşme olarak kullandığım Argent Wallet ile oldukça uzun vadeli ve güvene dayalı Ethereum yatırımı yapıyorum.



Metamask ile de NFT flipleyip kendime kaynak oluşturuyorum. Kazandığım karlar ile yine uzun vadeli cüzdanıma atıp Ethereum yatırımı kasımı destekliyorum. E tabi bu etherler cüzdanda boşta durmuyor. Hem oluşabilecek enflasyonundan korunarak PoS’un nimetlerinden faydalanmak hem de Ethereum’un merkeziyetsizleşmesine destek vermek için Blockchain ETFlerine Yatırım yazımda anlattığım şekilde Rocket Pool ve Lido Finance ile staking yapıyorum. Henüz ciddi bir Ethereum yatırımı olarak NFT tutmasamda elimde bir kaç potansiyelli NFT var. Zaten uzun vadeli bir LooksRare yatırımcısıyım ve oradan da pasif Ethereum kazancı elde ediyorum. Looksrare Coin Stake Ederek Ethereum Kazan! yazımdan sürecin detaylarına hakim olabilirsiniz. Kesinlikle yatırım tavsiyesi değildir.

Bitcoin’i emtia olarak dijital altına benzetirken Ethereum’u ise değer yaratan, daha işlevsel ve hayal gücüne göre daha işlevselliği artan yüksek potansiyel barındıran yine emtialardan dijital gümüşe benzetiyorum. Bu yüzden sitede emtia bölümünde bu ikiliyi görürseniz hiç şaşırmayın. Ethereum yatırımı sürecim bu şekilde. Önemli bir değişiklikte bu yazı güncellenecektir.


Popüler Yazılar:    Yurtdışı Hisse Vergilendirmesi        IBKR Hesap Açılış        Altın Yatırım Çeşitleri        Borsa Yatırım Fonları (BYF)

Benzer Gönderiler