Portföyü çeşitlendirirken uluslararası çeşitlendirmeye gidenler yurtdışı vergilendirme gözünüzü korkutabilir, bu yazı sizin için. Kar payı ve kazançlarınızın bildirimini siz yapabileceğiniz gibi bu yazıdan sonra verdiğim örnek ile sizde vergi hesaplama sorununu öğrenmiş olacaksınız.
Daha önce Amerikan Hisselerinde Vergi: ETF & Hisse Vergisi yazımda uzun uzun yurtdışı vergilendirme konusunu işlediğimiz için bu yazıda Türkiye için vergilendirmeyi örnekle hesaplayabilir hale geleceğiz.
Yurtdışı Borsalarında Kar Vergilendirmesi
Dikkatinizi çekmek istediğim ilk şey kazanç değil kar vergilendirmesi kısmı. Yurt dışı yatırımlarında zarar dahi etseniz -yani kazanç olmasa bile- Türk lirası bazında elde ettiğiniz farkı devlet kar sayıyor. Bu kısmında vergilendirilmesi gerekiyor.
Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerin yurtdışında bulunan borsalardan yurtdışı şirketlerin hisse senetlerini alıp satarak elde ettikleri gelirler, Türkiye’ye intikal ettirildiği yılda değer artış kazancı olarak beyana tabi tutulur.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Safi Değer Artışı” başlıklı, mükerrer 81. maddesine göre, değer artış kazancı hesaplamasında elden çıkarma karşılığında alınan para ve menfaatlerin tutarı ile elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ve elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderler ve ödenen vergi ve harçlar indirilerek safi kazanç tespit edilir.
Yurtdışı borsalarda hisse senedi alım satımından doğan kazançlar için hesaplamada öncelikle alım tarihinde döviz cinsinden ödenen bedel ile satış tarihinde döviz cinsinden tahsil edilen bedelin, alış ve satış tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Döviz Alış Kuruna göre hesaplanan Türk Lirası Karşılığı bulunur.
Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere TÜİK tarafından belirlenen Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) artış oranında artırılarak tespit edilir. Ancak bu endekslemenin yapılabilmesi için Yİ-ÜFE artış oranının %10 veya üzerinde olması gerekmektedir.
Yurtdışı Borsalarında Kar Payı (Temettü) Vergilendirmesi
Türkiye’de yaşayan gerçek kişiler, yurtdışında bulunan borsalardan aldıkları yabancı şirketlerin hisse senetlerinden elde ettikleri kar paylarını, yıllık beyannamelerine dahil etmeleri gerekir. Eğer bu gelirlerin toplamı, 2023 yılı için 8.400 TL aşarsa, tamamını beyan etmek zorundadırlar. Bu tür menkul sermaye iratları, tevkifata ve istisna uygulamasına tabi olmadığı için beyanname verilmesi gereken durumda beyan edilmelidir.
Ancak, GVK/22. madde hükmü gereği, tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr paylarının yarısı gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. Ancak yurtdışı borsalardan alınan hisse senetleriyle elde edilen gelirler bu istisnadan faydalanamaz, çünkü Türkiye’de tevkifata tabi olmadığı için yıllık beyannamede beyan edilmek zorundadır.
Bu tür vergi düzenlemeleri oldukça karmaşık olabilir ve kişisel finansal duruma göre değişebilir, bu nedenle vergi danışmanından veya uzmanından destek almak faydalı olabilir. Ayrıca, vergi mevzuatı zamanla değişebileceğinden, güncel vergi kurallarını takip etmek de önemlidir.
Örnekle Yurtdışı Vergilendirme
T.C. vatandaşı (M), 02.02.2020 tarihinde ABD merkezli borsadan $100.000 tutarında A hissesi satın almıştır. Ardından, 30.09.2022 tarihinde aynı hisseyi $200.000 tutarında satmıştır.
İşlemlerin Türk Lirasına dönüştürülmesi için TCMB Döviz Alış Kurları kullanılır:
- 02.02.2020 tarihinde Dolar Kuru: 5,9726 TL
- 30.09.2022 tarihinde Dolar Kuru: 18,5038 TL
Yurtdışı vergilendirmede değer artış kazancı hesaplaması için öncelikle satış ve alış işlemlerinin Türk Lirasına dönüştürülmüş değerleri bulunmalıdır:
Alış Bedeli: $100.000 * 5,9726 (kur) = 597.260 TL
Satış Bedeli: $200.000 * 18,5038 (kur) = 3.700.760 TL
Değer Artış Kazancı: 3.700.760 TL – 597.260 TL = 3.103.500 TL
(M), hisse senedi satışından 3.103.500 TL değer artış kazancı elde etmiştir. Bu değer artış kazancı, Türkiye’de beyan edilerek gelir vergisine tabi tutulacaktır.
Biz yurtdışı vergilendirme hesaplamaya maliyet bedelin endekslemeye tabi tutarak devam edelim:
Vergi mevzuatına göre, değer artış kazancı hesaplamak için alış ve satış tarihlerinden önceki aylarda Yİ ÜFE artış oranları dikkate alınır.
Alış Tarihinden Önceki Ayın Yİ ÜFE’si: Ocak/2020, Yİ ÜFE: 462,42
Satış Tarihinden Önceki Ayın Yİ ÜFE’si: Ağustos/2022, Yİ-ÜFE: 1.780,05
Artış oranı hesaplanır:
(Son Yİ ÜFE – İlk Yİ ÜFE) / İlk Yİ ÜFE
(1.780,05 – 462,42) / 462,42 = %284,94 artış.
Hisse Senedinin Endekslenmiş Maliyet Bedeli: Alış bedeline % endeks eklenir ve endekslenmiş maliyet belirlenir.
Endekslenmiş Maliyet Bedeli = 597.260,00 TL + (597.260,00 TL * %284,94) = 2.299.092,64 TL
Vergiye Tabi Değer Artış Kazancı: Satış bedeli-Endekslenmiş Maliyet Bedeli olarak hesaplanır.
Satış bedeli = 3.700.760,00 TL – 2.299.092,64 TL = 1.401.667,36 TL sizin endekslenmiş karınızdır ve bu gelir üzerinden vergilendirilirsiniz.
Değer artış kazancı Gelir Vergisi Kanunu’nun 103. Maddesindeki Gelir Vergisi tarifesi uygulanarak vergi hesaplanır. Bu hesaplamaya göre, 2023 yılı için vergisi ücretliler için: 550.000 TL’nin 150.000 TL’si için 26.500 TL, fazlası için yüzde %27 üzerinden hesaplanır. ücret dışı gelire sahip kişiler için 370.000 TL’nin 150.000 TL’si için 26.500 TL, fazlası için yüzde 27. 378.400 lira 0632 kuruş bulunur. Bu vergi bir sonraki Mart ve Temmuz ayı olmak üzere iki eşit taksitle devlete ödenecektir. Detaylı hesap için Yurtdışı Hisse Vergisi Hesaplama Rehberi yazıma göz atın.
Yurtdışı Vergilendirme İçin Aranacak parametreler:
-Öncelikle alım satım ve komisyon giderlerinin kaydının tutulması gerekmektedir.
-Bu kaydı siz veya bir muhasebecinizin tutması ve gerektiğinde aracı kurum üzerinden kayıtları belgelendirmeniz gerekmekte.
-Varlık barışı dönemlerinin takip edilmesi
-X yılı gelir vergisi tarifelendirmesi
-Yİ ÜFE: Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi
Varlık Barışı Yurtdışı Vergilendirme
Elbette tek vergilendirme yöntemi bu değil. Eğer varlık barışı vergilendirmenin yapıldığı bir dönemde paranızı çekmek isterseniz sadece ve sadece yurtdışı yerleşiği olan aracı kurumlarda işlem yapmış olmanız gerekmektedir. Ülkemizdeki banka ve aracı kurumlar her ne kadar bizimde yurtdışı hesabımız var dese bile siz yurtiçindeki bir aracı kurumla çalıştığınız için bu varlık barışındaki indirimden faydalanamaz. Bu neden önemli derseniz ; işte varlık barışı dönemi yurtdışı vergilendirme:
- Yurt dışında para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları niteliğinde bir varlık varsa, 31 Mart 2023 tarihine kadar Türkiye’deki banka veya aracı kurumlara bildirilmelidir.
- Bildirilen varlıklar, bildirim tarihinden itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirilmeli ve bildirilen varlıklara ilişkin hesaplanan vergi ödenmelidir.
- 01.01.2023 ile 31.03.2023 tarihleri arasındaki vergi oranı %3 olarak uygulanacaktır.
- Ancak yurt dışında bulunan varlıkların Türkiye’ye transfer edildiği veya yurt dışından getirilerek bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle bu hesaplarda tutulması durumunda vergi oranı sıfır olarak uygulanacak ve önceden ödenmiş olan vergiler iade olarak talep edilebilecektir.
Vergi mevzuatı gereğince, belirli istisnalar ve indirimler uygulanabilir, bu nedenle yurtdışı vergilendirme için vergi danışmanıyla iletişime geçmek önemli olacaktır.
