Merkez Bankası’nın Mart ayında yaptığı 5 puanlık faiz artışı ve paramızın reel olarak değerleneceği iletişimi sonrasında Türk lirasına ilgi arttı. KKM (Kur Korumalı Mevduat) dolar bazında yarıya inerken döviz mevduatlarından dönüş başladı. Bugün toplam mevduatın yarısını hâlâ döviz ve KKM oluştursa da 2023 seçimleri öncesindeki %70’e göre çok iyi bir durumdayız. Fazla risk almak istemeyen ve sabit getiri arayışında olanlar için Türk lirası artık bir seçenek. Peki tasarruf sahipleri bunu sağlayan ürünleri ne kadar biliyor? Türk lirası mevduat tabii ki herkesin bildiği, akla ilk gelen ve en yaygın ürün.
Türk Lirası Mevduatlar ve Görüşmeler
Bankalarda her gün yüz binlerce kez yapılan görüşmelerde, tutar, vade ve müşterinin banka için önemine göre çeşitli mevduat oranları teklif edilir. Pazar alışverişinde bile 4-5 farklı tezgâhı gezmeyi seven bir toplum için aslında bu süreç oldukça zahmetli. Çoğu kişinin çalıştığı bir veya iki banka var. Alternatif mevduat oranına ulaşmak zaman alıyor ve küçük tasarruf sahipleri bununla uğraşmak istemiyor.
Para Piyasası Fonları
Bu yazı, Türk lirası mevduat gibi sabit getiri sunan ancak pek tanınmayan para piyasası fonları üzerine olacak. Para piyasası fonları oldukça esnek bir ürün. Bazı yatırımcılar bu ürünü çoktan keşfettiler. Grafikte görebileceğiniz gibi son 1 yıl içerisinde para piyasası fonlarındaki tutar altı katına çıktı. Bugün para piyasası fonlarının toplam tutarı 611 milyar Türk lirası düzeyinde. Fon sayısı da 47’den 55’e yükseldi. Bu artış çarpıcı gibi görünse de Türk lirası (KKM hariç) mevduatlarda 8 trilyon TL’nin üzerinde bir birikim bulunmakta. Dolayısıyla henüz para piyasası fonlarındaki tutar mevduatların onda birine bile ulaşmadı.
Para Piyasası Fonlarının Avantajları
- Vade Esnekliği: Bankacınız size iyi bir mevduat faizi sunabilmek için birikiminizi en az 32 gün vade ile yatırmanızı isteyecektir. Oysa para piyasası fonunu satın aldıktan sonra birikiminize istediğiniz anda erişiminiz olur. Fonu bozduğunuz gün anaparanız ve işlemiş faizi hesabınıza geçer.
- Küçük Tutarlar İçin Piyasa Faizi: Bankanızdan TCMB faizine yakın bir mevduat faizi alabilmek için yüksek tutarda birikiminizin olması gerekir. Nispeten küçük meblağlarda TCMB faizinin %10 kadar altında oranlarla karşılaşabilirsiniz. Oysa para piyasası fonunda yatırımınızın büyüklüğünün bir önemi yoktur. Fonun getirisi her yatırımcı için eşittir.
- Kurum Seçme Esnekliği: Mevduat oranını öncelikle hesabınızın bulunduğu bankaya sorarsınız. Eğer oranı beğenmezseniz en fazla birkaç bankayı daha arayabilirsiniz. Oysa bankanızın önerdiği para piyasası fonunun yönetimini ve fon yönetim ücretini beğenmezseniz bankanızın mobil uygulamasından veya müşteri temsilcinize talimat vererek istediğiniz kurumun fonunu platform üstünden ek bir ücret ödemeksizin alabilirsiniz. Bu platformun ismi Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Sistemi (TEFAS).
- Bileşik Faiz Avantajı: Para piyasası fonlarında birikimleriniz günlük değer kazanır ve her gün anaparanın üstüne eklenen faiz tutarı tekrar değerlendirilir. Bu da gecelik bazda bileşik faiz kazanmak demektir. Fonun günlük getirisinin %48 seviyesinde olduğu durumda bu, %48 ile yatırılan 32 günlük mevduata göre yıllık 1.5 puan civarında ek getiri sağlar.
- Stopaj Avantajı: Para piyasası fonlarında yakın zamana kadar stopaj kesintisi yoktu. 30 Nisan’da yapılan değişiklikle %7.5’e yükseltildi. Bu da yıllık %50 kazandığınız bir fondan paranızı çektiğinizde vergi sonrası net getirinizin %46.25 olacağı anlamına gelir. Mevduatlarda da 6 aya kadar vadede stopaj %7.5. Dolayısıyla vergi kesintisi anlamında her iki ürünün bir farkı kalmadı.
Fon Yönetim Ücretleri ve Performans
Para piyasası fonlarında performans farkları diğer fonlara göre oldukça azdır. Bu farkların bir kısmı yönetim ücretlerinden kaynaklanır. Şu anda işlem gören 55 adet para piyasası fonu olsa da bunlardan 13 tanesi toplam hacmin dörtte üçüne sahip. Bu fonların kurucuları ise 7 büyük bankanın iştiraki olan portföy yönetim şirketleridir. 13 fonun 12’sinin yönetim ücreti ise yıllık %1 ile %1.5 arasında değişiyor. Bir fonun yönetim ücreti ise %0.5. Para piyasası fonlarının yönetim ücreti kesintisi sonrası son bir aylık getirileri %3.90 ile %4.10 arasında olmuş. Bu da %47 ile %50 aralığında 32 günlük mevduata eşdeğer bir kazanç anlamına geliyor.
Hak Ettiği İlgiyi Görmemesinin Nedenleri
Mevduatların vadesi 1-3 ay arası olsa da birçok bankacılık düzenlemesinde “net istikrarlı fonlama kaynağı” olarak kabul edilirler. Bu nedenle bankalar için mevduat çok değerlidir. Banka yönetimleri mevduatı korumayı ve artışını çalışanlarına net bir hedef olarak verirler. Sermaye piyasası ürünlerini ise genelde yan ürün olarak görürler. Para piyasası fonları da bu zincirin son halkasıdır. Bankalarda genelde her pazartesi yapılan yönetim toplantılarında mevduatlar her detayına kadar incelenir. Yatırım fonları ise küçük iştirak olan portföy yönetim şirketinin işi olarak görülür. Bu nedenle para piyasası fonları hak ettiği ilgiyi görmemektedir.
Para Politikası Etkinliği
Para politikası etkinliği açısından da para piyasası fonları önemli bir işlev görür. Mevduat faizleri bankaların en önemli gider kalemidir. Bu nedenle bankaların mevduat faiz oranlarını politika faizinden daha aşağıda belirleme eğilimleri oldukça fazladır. Bu tür bir dengede para piyasası fonlarına kayış arttıkça bankalar arası rekabet artar ve TCMB faizine doğru yakınsama başlar. Mevduatı azalan bankanın bir seçeneği menkul kıymet teminatı vererek para piyasasından borçlanmaktır. Bu da hem istikrarlı fonlamalarının hem de kullanılabilir teminatlarının azalmasına yol açar ve mevduat faizlerini yükseltmelerine neden olur.
Yıllar boyu alın teri dökerek elde ettiğiniz birikimleri değerlendirirken bankacınızdan tüm alternatifleri size sunmasını isteyiniz. Para piyasası fonları, sundukları esneklik ve avantajlarla Türk lirası mevduatlarına güçlü bir alternatif olabilir.
