Mudârebe, İslam hukukunda meşru kabul edilen ve emek ile sermayeyi buluşturan bir ticari ortaklık modelidir. Bu yöntem, faizsiz kazanç arayışında olan bireyler için önemli bir alternatiftir.
Tarihî Örnek
Hz. Hatice validemiz sermayesini verdi, Peygamber Efendimiz (s.a.s.) ise ticaret yaptı. Ortaya çıkan kazancı, önceden belirledikleri oranlarda paylaştılar. Bu ortaklık, klasik anlamda bir Mudârebe örneğidir.
Mudârebe Nasıl İşler?
- Sermaye Sahibi – Emek Sahibi Ayrımı
Katılım bankası, halktan yani tasarruf sahiplerinden para toplar. Bu paralar, “kâr-zarar ortaklığı” esasına göre toplanır. Bu noktada müşteri “sermaye sahibi”, banka ise “emek sahibi” konumundadır. - Yatırıma Dönüşüm
Toplanan fonlar, ticari projelere, girişimcilere ya da bireysel ihtiyaçlara yönelik olarak değerlendirilir. Bu yatırımlar, faizsiz ve üretime dayalı modellerle yapılır. - Kâr ve Zararın Paylaşılması
Yatırımlar neticesinde bir kâr doğarsa, bu kâr önceden belirlenmiş oranlarda banka ile müşteri arasında paylaşılır. Eğer zarar doğarsa, sermaye sahibi zararını sermayesinden karşılar; banka ise emek karşılığını alamaz.
Bu yönüyle Mudârebe, hem riski hem de kazancı adil biçimde paylaşan bir sistemdir. Zaten helal kazanç, ancak risk üstlenildiğinde mümkündür. Sadece kazanca odaklı, riski sıfırlayan hiçbir model meşru görülmez.
Risk Gerçeği
Elbette katılım bankalarının fon yatırımlarında ciddi bir uzmanlıkları ve yüksek başarı oranları vardır. Ancak zarar ihtimalinin tamamen yok sayılması, iktisat bilimiyle çelişir. Mudârebe sisteminde önemli olan, bu riskin bilincinde olunması ve kabullenilmesidir. Bu bilinç, sistemi faizli mevduat hesaplarından ayıran temel farktır.
Reel Ekonomiye Katkı
Mudârebe, faize dayalı sabit getiri sunmaz. Tam aksine, reel ekonomiye katkı sağlayan üretken işlerin finansmanını hedefler. İslam hukukuna göre bu yönüyle faiz içermez; çünkü kazanç, hem sermayenin hem de emeğin ortak ürünü olarak görülür.
Basit Bir Örnek
- Fatma Hanım, katılım bankasına 100.000 TL yatırır.
- Banka bu parayla bir girişimciye Mudârebe usulüyle destek sağlar.
- Yatırım sonunda 30.000 TL kâr elde edilir.
- Taraflar, bu kârı %70 – %30 oranında paylaşma konusunda baştan anlaşmıştır.
- Sonuç olarak Fatma Hanım 21.000 TL, banka ise 9.000 TL kazanır.
Mudârebe, sermaye ve emeğin adaletli bir şekilde buluştuğu, üretime dayanan ve karşılıklı güvenle işleyen İslamî bir finansman modelidir. Kazanç, sabit ve garantili değil; riske dayalı ve helal temellidir. Faizsiz bankacılıkta yer alan bu sistem, hem bireylerin tasarruflarını değerlendirmesine hem de reel sektörün finansmanına katkı sunar.
