Bedelli ve bedelsiz sermaye artırımları 2020 pandamı rallisi sonrası bist-100 dışı yan hisselerde aşırılaşmaya başlama ile popüler hale gelsede normal piyasa konuşullarında aslında sıradan hareketlerdir. Peki portföyümüzü, şirketimizi veya yatırımlarımızı nasıl etkiler ona bakalım.
Sermaye Artırımı Nedir?
Sermaye Artırımı Türleri Nelerdir?
Sermaye artırımı, bedelli ve bedelsiz olarak iki ayrı türe sahiptir. Öncelikle bedelli sermaye artırımı nedir sorusunu cevaplamak gerekir. Bedelli sermaye artırımı, kuruluşların dışsal kaynaklardan elde ettiği verime bağlı olarak bir bedel karşılığında hisse senedi dağıtmasına denir. Bu işleyiş sayesinde yeni senetler ile şirketin piyasada işlem gören hisse değerleri artış gösterir. Sürecin sonunda hisse ortaklarının sahip oldukları oranlarda değişiklik gerçekleşir. Bedelli sermaye artırımı hesaplama ise mevcut lot sayısı, bölünme oranı ve rüçhan hisse fiyatını içeren bir formülle gerçekleştirilir.
Bedelsiz sermaye artırımı nedir sorusuna kuruluş ortaklarına karşılıksız bir biçimde hisse verilmesi şeklinde yanıt verilir. Bu noktada kuruluşun asıl sermayesinde farklılık olmaz ve şirket hisselerinin piyasa değerinde değişiklik beklenmez. Bedelsiz sermaye artırımının vergi avantajlarından faydalanmak ve hisse senedinin likiditesini artırıp değerini yükseltmek gibi önemli artıları mevcuttur. Aynı zamanda bu teşebbüs türünde daha az vergi ödenmektedir. Bedelsiz sermaye artırımı hesaplaması; mevcut lot sayısı, hisse fiyatı ve bölünme oranının bulunduğu bir formülle yapılır.
Sermaye Artırımı Hangi Amaçla Yapılır?
Sermaye artırımı parasal etkinliklerle ilgili gereksinimlerin karşılanması amacıyla yapılır. Söz konusu girişime bir şirketin borçlanmasını engellemek için veya kâr maksimizasyonunu sağlamak amacıyla da başvurulabilir. Bu teşebbüs, kuruluşların kredibilitesinin artışında ve enflasyon ya da diğer nedenlerle meydana gelen sermaye erimesinin önlenmesinde rol oynar. Sermaye artırımının arkasında pek çok farklı neden bulunabilir. Yatırımcı çekmek, kredi başvurusu, geniş çapta satış ya da devir uygulaması gibi gereklilikler sonucunda sermaye artırımı konusunda karar alınabilir.
Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?
Sermaye artırımı birçok şekilde yapılabilir. Maliyetin bizzat ortaklar tarafından ödenmeye başlanması sık tercih edilen bir sermaye artırımı yöntemidir. Bu metoda ek olarak kuruluşa farklı ortakların dâhil edilmesi de mümkündür. Ayrıca sabit kıymetler mevcut ise Maddi Sabit Kıymetler Yeniden Değer Artış Fonu’nun ana sermayeye aktarılması da söz konusu olabilir. Başka bir şirketle birleşme gibi radikal bir kararın alınması da kimi zaman tatbik edilen sermaye artırımı yollarından biridir.
Bedelli sermaye artırımı, kuruluşun ortaklarından haricî fon alınarak gerçekleştirilir. Bedelsiz sermaye artırımı ise elde bulunan dâhilî kaynaklar ile yapılır. Sermaye artırımının; borç finansmanı oluşturmak, kitle fonlamasına zemin hazırlamak ve melek yatırımcı çekmekle desteklendiği durumlar da söz konusudur.
Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?
Hisse senedi, borsayla bir şekilde ilgisi olan herkesin sıkça duyduğu kavramlar arasında yer alır. Değerli menkul kıymetler olarak da bilinen bu yatırım aracı, temel olarak bedelli ve bedelsiz olmak üzere ikiye ayrılır. Şirketler, daha fazla değer ve sermaye kazanmak için dönem dönem bölünmeye gider. Tam da bu noktada “Şirketin kasasına ek gelir sağlayan bedelli sermaye artırımı nedir?” sorusu sıkça araştırılır. Bu kavram, bir çeşit hisse senedi bölünmesi olarak açıklanabilir. Ancak bu durumu bedelsiz artırımdan ayıran, şirket kasasına dışarıdan para girişi gerçekleşmesidir.
Bedelli Sermaye Artırımının Özellikleri Nelerdir?
Bedelli artırım, şirketin ana sermayesine denk düşen hisse senetlerinin karşılıklarının ödenmesinin ardından gerçekleşebilir. Kurul kararıyla gerçekleştirilen bedelli sermaye artırımı, çeşitli özelliklere sahiptir. Bunlar:
- Şirkete ek bir finansman sağlar.
- Şirketlerin faaliyet hacmini genişletir.
- Değeri artan şirketler sermaye problemlerini karşılayabilir.
- Mevcut ortakların rüçhan hakları kısıtlanabilir.
- Yeni yatırımcılara rüçhan hakkı tanınabilir.
Bedelli sermaye artırımı süreci SPK tarafından incelenir. Artırıma gitmek isteyen şirketler, Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuru yapmak zorundadır. 1-4 ay arasında gerçekleşen SPK incelemeleri sonucunda bedelli artırım kabul veya ret alır.
Bedelli Sermaye Artırımı Neden Yapılır?
Bedelli sermaye artırımı, şirketlerin isteğe bağlı ya da zorunlu olarak gerçekleştirdiği bölünme yöntemlerinden biridir. Bu bölünme yöntemi, adından da anlaşılacağı üzere şirketlerin maddi ihtiyaçlarını gidermek için gerçekleştirilir. Borçlarını ödemek veya yeni üretim yapmak isteyen şirketler, kendilerine tanınan hisse haklarını bedelli olarak satışa çıkarabilir. Bu bölünme yönteminin ilk amacı, şirket sermayesini artırmaktır. Ancak hiç borcu olmayan bir şirket de isteğe bağlı olarak bedelli sermaye artırımına gidebilir. Buradaki amaç ise şirket hacmini genişletmek ve yeni varlıklar edinmek olabilir. Bedelli sermaye artırımına giden kurumların hisse senetlerini satışa çıkarırken nedenlerini açıkça dile getirmesi gerekir.
Bedelli Sermaye Artırımının Etkileri Nelerdir?
Bedelli sermaye artırımı, hisse senetleri ve şirketin uzun vadede değer kazanmasıyla sonuçlanır. Ancak bedelli artırımın ilk etabında hesaba daha fazla hisse aktarılırken fiyatlar da belli bir oranda düşebilir. Büyük küçük birçok yatırımcı düşüş sırasında paniğe kapılıp hisselerini satma yoluna başvurur. Ancak bu düşüş kısa süreli olarak gerçekleşir. Bu süreçte ek gelir kazanan şirket, mal varlıklarını artırma ve yeni üretim yapma yoluyla piyasadaki değerini artırır. Yatırımcıların güvenini kazanan şirketlerin hisse değeri de kısa sürenin ardından hızla artmaya başlar. Bedelli sermaye artırımı hesaplaması ise eski fiyat ve bölünme oranı rakamları üzerinden yapılır. Bölünme öncesi fiyat, artırım oranının bir fazlasına bölünür. İşlem sonucunda ise bedelli artırıma katılmak için ödenmesi gereken yeni fiyat bulunur. Örneğin, artırım yüzde 30 oranında gerçekleşirse elinizde olan 1000 hisseye 300 hisse daha eklenir. Bu 300 hissenin karşılığı da düşük fiyatlarla sizden beklenir.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?
Bedelsiz sermaye artırımı, borsada düzenli şekilde yatırım yapan kişilerin karşılaştığı bir durumdur. Piyasaları yakından takip eden yatırımcılar için “Bedelsiz sermaye artırımı nedir?” sorusu merak konusudur. Bu konuyu açıklığa kavuşturmadan önce bilanço konusuna değinmek gerekir.
Bilanço, bir şirketin belirli tarih aralıklarındaki durumunu açıklayan mali tablolar olarak tanımlanır. Şirketin finansal kaynaklarına ilişkin olan bu kavram, kurumun varlıklarının net bir şekilde anlaşılması açısından önemlidir. Bedelsiz sermaye ise şirketin kaynaklarına nakit giriş ve çıkış işlemi yapılmadan anamalın yükseltilmesi anlamına gelir. Şirket, bu durumda kendi iç kaynaklarını veya elde ettiği kârı kullanarak sermaye artışına gider. Özsermaye kalemi altındaki hesaplar arasında bir değişiklik gerçekleşir. Bu işlem şirketin daha fazla hisseye bölünmesini de beraberinde getirir.
Bedelsiz sermaye artırımı için ne yapmalı sorusunun cevabı ise oldukça basittir. Şirket, iç kaynaklarını kullanarak hisse senetlerini ortaklara dağıtır. Emisyon primi, temettü, iştirak, yeniden değerleme artışı ve yedekler, sermaye artırımında kullanılır. Dışarıdan finansal bir kaynak arayışı olmadığı için ortaklar hisse dağıtımında herhangi bir bedel ödemez.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?
Sermayenin yükseltilmesi sırasında şirket varlıklarına nakit giriş ve çıkışı yapılmaması “Bedelsiz sermaye artırımı neden yapılır?” sorusunu akıllara getirir. Bu soru iki şekilde cevaplanır. İlki; şirketlerin ödenmiş sermayesinin ekonomik koşullar karşısında reel bir erime yaşamasıdır. Yıllara bağlı olarak değişen enflasyon, şirket sermayesinin belirli bir süre sonra düşük görünmesine neden olur. Şirketler, değer düşüklüğü yaşamamak için bedelsiz sermaye artırımı yapar.
Bedelsiz sermaye artırımının ikinci nedeni ise şirketin daha fazla hisseye bölünmesinin piyasalar tarafından olumlu karşılanmasıdır. Bir şirketin hisse fiyatının belirli bir seviyenin üzerine çıkması alış ve satış işlemlerinin yavaşlamasına neden olur. Bedelsiz sermaye artırımı ile hisselerin bölünmesi, senetlerin likiditesine katkı sağlar.
Bedelsiz Sermaye Artırımının Avantajları Nelerdir?
“Bedelsiz sermaye artırımı avantajlı mı?” sorusu hem şirketler hem de yatırımcılar tarafından merak edilir. Bu sorunun cevabı şirketin finansal kaynaklarına göre değişiklik gösterir. Bu işlem sonucunda şirket ortaklarına karşılıksız bir şekilde hisse devri yapılır. Hisse devri şirketin esas sermayesini değiştirmediği gibi piyasadaki konumunu da etkilemez. Hisse senetlerinin değerini değiştirmek için likiditeyi yükseltme yolu tercih edilir.
Pek çok kişi tarafından araştırılan “Bedelsiz sermaye artırımı iyi midir?” sorusu ise enflasyondan ve değer kaybından korunmak için faydalıdır şeklinde cevaplanabilir. Ayrıca bedelsiz sermaye artırımına giden şirketler, vergi noktasında da çeşitli avantajlara sahip olur. Bu şirketler daha düşük oranlı vergi öder.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Nasıl Hesaplanır?
Yatırımcılar için “Borsada bedelsiz sermaye artırımı hisseyi nasıl etkiler?” sorusu merak konusudur. Burada şirketin özsermayesinde herhangi bir artış veya azalma olmaz. Yalnızca hisse başı defter değerinde bir düşüş gözlemlenir. Ayrıca hisse ortaklara dağıtıldığı için fiyat noktasında bedelsiz artış oranında bir düşüşe uğrar. Bu düşük ise şirketin toplam piyasa değerinde herhangi bir farklılık yaratmaz.
Bedelsiz sermaye artırımı hesaplama işlemi mevcut lot sayısı üzerinden yapılır. Mevcut lot sayısı, sermaye artırımına giden şirket hisselerinin adedini ifade eder. Ayrıca hisselerin bölünme oranı ve fiyatı da hesaplama işlemi sırasında kullanılır. Bölünme oranı, rüçhan hakkının kullanıldığı değeri ifade eder. Bu oran şirket tarafından doğrudan açıklanır. Hisse fiyatı ise payın ortaklara dağıtılmadan önceki ortalama değeridir. Hesaplama formülünde mevcut lot oranı ile kazanılacak lot sayısı çarpıldıktan sonra çıkan sonuç 100’e bölünür. Örneğin; hem mevcut lot hem de bölünme oranı 100 ise kazanılacak hissenin de 100 lot olduğu sonucu ortaya çıkar.
Özetle; bedelli sermaye artırımı cebinizden para alırken, bedelsiz sermaye artırımı ise cebinize para koymaz.
