Yatırım nedir? Yatırım nasıl yapılır? En akıllı yatırım hangisidir? Bu soruları cevaplandırmaya aslında çok aşina olduğun bir kavramla başlamak gerek: “tasarruf”. Küçük yaşlardan itibaren öğütlendiğin “tasarruf yapmak” ve akabinde sahip olduğun ilk kumbara, yatırım kariyerinin başlangıç noktasıydı desek hiç de yanlış olmaz.
Yatırım Nedir?
Az önce de sözünü ettiğimiz gibi açıklamaya önce tasarruftan başlamamız gerek. Tasarruf, en basit haliyle, temel ihtiyaçlar karşılandıktan sonra insanların ellerinde kalan parayı harcamadan saklaması olarak tanımlanabilir. Yatırım ise tasarruf ile birikimi yapılan paranın gelir veya kâr elde etmek için büyütülmeye çalışılmasıdır.
Yani, temelde gelir elde etmek için mevcut paramızı bir araca ya da ürüne yatırarak kullandığımız işlemler bütününe genel olarak yatırım diyebiliriz.
Yatırım Yapmama Gerek Var Mı?
Çoğu insan, günlük olarak geçimini sağlamak ve hayatta kalmak için yatırımlara ihtiyaç duymaz. Fakat rahat bir emeklilik planı gibi uzun vadeli finansal hedeflere ulaşmak için yatırımlara ihtiyaç vardır. İyi planlanmış bir yatırım stratejisiyle paranı en iyi şekilde değerlendirerek hayalindeki evi almak, yeterli bir emeklilik birikimi oluşturmak gibi uzun vadeli hedeflerine ulaşman sandığından çok daha kolay olabilir.
Yatırım Nasıl Yapılır?
Aslında bunun çok kapsamlı bir cevabı olsa da şimdilik biz en basit olanını tercih edelim. Yatırım yapmaya başlamak için önce bir tutar belirlemek gerekiyor. Sonrasında hedefe en uygun yatırım aracını araştırarak bir karar vermeliyiz.
Yatırım Çeşitleri Nelerdir?
Yatırım çeşitlerini temel olarak ikiye ayırabiliriz: Sermaye ve finansal. Bu kavramları kısaca açmak gerekirse
Sermaye: Konut, arsa gibi taşınmaz, sabit varlıklar veya değerlerdir.
Finansal: Finansal yatırım araçları (bunlara aşağıda detaylı olarak değineceğiz) kullanılarak yapılan yatırımlardır. İki esas amaçla ilerler: Fiyat farklarından faydalanarak kâr etmek ve mevcut tasarrufu koruyarak, değer kaybına uğramadan gelir elde etmek. Borsada genelde bu iki amaç üzerinden şekillenen yatırım hedeflerine tanık oluruz.
Finansal Yatırım Araçları Nelerdir?
Finansal yatırım araçları, yatırım amacına göre tercih edilir ve yatırımın gideceği yolu belirler. Şimdi, yatırım araçlarının kısaca üzerinden geçelim.
Hisse Senedi: Birçok kişi “yatırım” kelimesini duyduğunda aklına ilk olarak borsa gelir. Hisse senedi, bir şirkette belli bir mülkiyet payını temsil eder. Hisse senetleri, bir şirketin anaparasının eşdeğer ürünlerinden biridir. Bu araca yatırım yapıldığında ‘bir anlamda’ şirkete de ortak olunur.
Tahvil: Hükümet ve işletmeler tarafından verilen bir borç türüdür. Yerli-yabancı şirket ve hükümetlerin ödünç para karşılığında satmak üzere çıkardıkları belgelerdir (menkul değerler). Tahviller genellikle anaparayı geri ödemenin yanı sıra kupon adı verilen bir faiz ödemesi sunar.
Bono: Yatırımcıların, devletten veya bir kurumdan borç almaları karşılığında borcun varlığını temin eden belgelerdir.
Yatırım Fonları: Yatırım fonu, çok sayıda hisse senedi, tahvil veya diğer yatırımlara sahip olan bir havuzun bir kısmını satın alabileceğin bir yatırım türüdür. Yatırım fonları, büyük bir pazara, sektöre ve bölgeye yatırım yapmanı sağlar.
Eurobond: Online olarak da işlem yapılabilen, uluslararası piyasalarda yabancı para cinsinden işlem gören yatırım aracıdır.
Borsa Yatırım Fonu: Borsa yatırım fonu, menkul kıymetler borsalarında işlem gören bir yatırım fonudur. Borsa yatırım fonu, bir yatırım fonuna benzer, fakat farklı olarak bir hisse senedi gibi neredeyse anında alınıp satılabilir. Ayrıca borsa yatırım fonları ortalama olarak yatırım fonlarından daha düşük ücret talep eder ve bu da onları birçok yatırımcı için daha iyi bir seçim haline getirir.
Forex: “Foreign Exchange”in kısaltması olan Forex, döviz takası anlamına gelir. Farklı para birimlerinin takası sonucunda değer farkından elde edilen kâr üzerine kuruludur.
Değer Yatırımı Nedir?
Şirketlerin hisse senetlerinin, yatırımcılar tarafından gerçek değerlerinden çok daha düşük bir fiyat üzerinden satın alınması stratejisini ifade eder. Bu modeli tercih eden yatırımcılar, hisselerinin hak ettikleri değerlerin altında işlem gördüğünü düşündükleri şirketlere yatırım yapmaya çalışırlar.
Bir hisse senedinin gerçek değerinin altında işlem görmesinin birçok nedeni vardır ancak en yaygın neden şirketin kısa vadede kâr beklentilerini karşılayamaması ve çok basit bir şekilde “daha az popüler” olmasıdır. Bu durum genellikle hisse fiyatlarında önemli bir düşüşe neden olur. Çünkü yatırımcıların yaşadıkları bu hayal kırıklıkları, daha fazla olumsuz gelişmenin yolda olduğu korkusundan kaynaklanan panik satışlarına yol açar.
Değer yatırımcıları, iki noktanın oldukça farkında oldukları için bu durumdan faydalanabilmektedir. İlk olarak, çoğu işletme doğası gereği uzun vadeli hedefler belirler ve kısa vadeli kârlar işletme üzerinde büyük bir etkiye sahip olmayabilir.
İkinci olarak, işletmenin kârında oluşan kısa vadeli düşüşlerin uzun vadede toparlanma eğilimleri olduğu gibi, kısa vadeli güçlü kâr büyümeleri de uzun vadede yavaşlama eğilimine girebilirler.
Fırsat Maliyeti Nedir?
Fırsat maliyeti, ekonomideki arz-talep ilişkisiyle ilgilidir. Bu kavram, herkesin her mala aynı anda sahip olamayacağı gerçeğinden hareket ederek, çeşitli mal ve şirketler arasında seçim yapılmasını, bu seçim sonrasında “en iyi ikinci seçimden” vazgeçilmesini ifade eder. Yani her seçim, bir vazgeçiştir.
Daha somut bir şekilde açıklayabilmek için bir örnekle devam edelim. 18 yaşında, ebeveynleri tarafından harcanabilir gelirlerinin tamamını tahvillere yatırmaya teşvik edilen bir yatırımcı hayal et. Takip eden 50 yıl boyunca; bu yatırımcı yılda ortalama 5 bin dolar tutarında tahvil yatırımı yapıp, yıllık ortalama %2,50 getiri ve toplam yaklaşık 500 bin dolar değerinde bir portföyle emekli oluyor.
Bu sonuç oldukça etkileyici görünse de fırsat maliyeti açısından baktığımızda pek de etkileyici olmadığı çıkarımını kolaylıkla yapabiliriz. Çünkü yatırımcı tüm parasını tahvilde değerlendirmek yerine, paranın yarısını borsaya yatırıp ortalama %5’lik bir karma getiri elde ettiği senaryoda, emeklilik portföyünün değeri 1 milyon dolardan fazla olacaktı!
Yatırım Yapmak için Ne Kadar Paraya İhtiyacım Var?
Yatırım hakkında bugüne kadar “XX lira kadar birikmiş paran olmalı, tek başına yapamazsın, yatırım zengin insanların işi” gibi basmakalıp cümleler duymuş olman olası.
Borsa Yatırım Fonu Nedir?
Yatırım araçları bölümünde kısaca değindiğimiz gibi yatırım fonları, çok sayıda hisse senedine aynı anda yatırım yapabilmeni sağlar. Örneğin, bir endeks yatırım fonunun hisselerini satın alırsan, yatırdığın miktar borsa endeksini yansıtan bir hisse senedi portföyü satın almak için diğer yatırımcılarınkiyle birleştirilir. Yatırım fonları senden genellikle ücret alır. Ancak bir endekse veya profesyonelce yönetilen bir portföye yatırım yapmana olanak tanır.
Borsaya Nasıl Yatırım Yapabilirim?
Durmaksızın gelişen teknolojinin sunduğu imkanlar sonucu, yatırım yapmanın da oldukça kolay hale geldiğini söyleyebiliriz. Akıllı telefonundan bir yatırım uygulaması indirerek hızlı bir şekilde yatırım hesabı açabilirsin. Mobil applerden hesap açarak, yatırım yapmadan önce uygulamayı kolayca test edebilirsin. Ayrıca, düşük işlem ücreti sunan uygulamalar kullanmayı tercih edersen, çok küçük meblağlarla bile yatırım yapabilir ve rahatlıkla deneyim kazanabilirsin!
